Sekere mense kom nie in aanmerking om as direkteure van ‘n maatskappy aangestel te word nie. In hierdie artikel kyk ons na wie van direkteurskap uitgesluit word, sowel as die gevolge van die optrede van sodanige persoon wat as direkteur optree.
Volgens artikel 69(3) van die Maatskappywet 71 van 2008, mag ‘n maatskappy nie wetend ‘n gediskwalifiseerde persoon aanstel as direkteur nie. Dit sluit in die situasie waar die maatskappy redelikerwys moes geweet het dat die persoon gediskwalifiseer is.
In artikel 68(7) vind ons ‘n lys van persone op wie daar ‘n absolute verbod gelê is, wat insluit ‘n regspersoon, minderjariges of enige persoon wat gediskwalifiseer is in terme van die Memorandum van Oprigting. Artikel 69(8) lys persone wat tydelik onbevoeg is om direkteur te wees, wat insluit iemand wat deur die hof verbied is, iemand wat deur die hof as ‘n misdadiger verklaar is, ‘n ongerehabiliteerde insolvente persoon wat op grond van wangedrag uit ‘n vertrouensamp verwyder is na oneerlikheid, en persone wat skuldig bevind is aan ‘n kriminele oortreding en wat tronkstraf opgelê is sonder die keuse van ‘n boete, of ‘n hoër boete opgelê is omdat hulle skuldig is aan enige vorm van oneerlikheidsmisdaad. [1]
‘n Vraag wat hier ontstaan, is wat die effek van die optrede van ‘n verbode direkteur is. Artikel 69(4) bepaal dat ‘n persoon onmiddellik ophou om ‘n direkteur te wees indien hy gediskwalifiseer word, maar artikel 71(3) bepaal aan die ander kant dat, indien ‘n aandeelhouer beweer dat ‘n persoon gediskwalifiseer is, die persoon deur ‘n direksiebesluit verwyder moet word voordat hy ophou om ‘n direkteur te wees. Dit beteken dat enige optrede wat deur so ‘n persoon gedoen is, geldig en bindend op die maatskappy sal wees ten spyte van sy onbevoegdheid, tensy die derde party wat in die optrede betrokke was, bewus was van die feit dat die persoon gediskwalifiseer was.[2]
Daar is ses gronde ingevolge artikel 162(5) (a)-(f) vir ‘n misdadigheidsbevel. ‘n Hof moet ‘n misdadigheidsbevel maak as die persoon:
1. ingestem het om as direkteur te dien, of in die hoedanigheid van ‘n direkteur of voorgeskrewe beampte, terwyl hulle nie gekwalifiseerd is om ‘n direkteur te wees nie;
2. opgetree het op ‘n wyse wat in stryd is met ‘n proefbevel;
3. sy posisie erg misbruik het;
4. persoonlike voordeel uit inligting of ‘n geleentheid verkry, of opsetlik of deur growwe nalatigheid skade berokken aan die maatskappy of ‘n filiaal;
5. opgetree het op ‘n wyse wat neerkom op growwe nalatigheid, opsetlike wangedrag of verbreking van vertroue; of opgetree het op ‘n wyse wat in artikel 77(3) (a), (b) of (c) beoog is;
6. herhaaldelik persoonlik onderworpe was aan ‘n voldoeningskennisgewing of soortgelyke afdwingingsmeganisme;
7. ten minste twee keer skuldig bevind is aan ‘n misdaad, of onderwerp is aan ‘n administratiewe boete of soortgelyke straf; of
8. binne ‘n tydperk van vyf jaar ‘n direkteur van ‘n maatskappy of ‘n bestuurslid van ‘n beslote korporasie was, of beheer of deelgeneem het aan die beheer van ‘n regspersoon wat skuldig bevind is aan ‘n misdryf, of ‘n boete of soortgelyke straf ontvang het. [3] & [4]
Wanneer iemand as ‘n misdadiger in terme van artikel 162(5) (a) of (b) verklaar is, is dit onvoorwaardelik en vir die leeftyd van die persoon. Wanneer iemand as ‘n misdadiger in terme van artikel 162(5) (c)-(f) verklaar is, is dit tydelik en vir ‘n minimum van 7 jaar. [5]
Dit is dus baie belangrik by die aanstelling van ‘n direkteur om seker te maak dat hulle in terme van die nuwe Maatskappywet bevoeg is en daarom moet ‘n mens behoorlik navorsing doen oor ‘n persoon voor hulle aanstelling as direkteur van ‘n maatskappy. As jy dit nie doen nie, sal die maatskappy waarin jy aandele hou moontlik die gevolge van hierdie ongekwalifiseerde persoon se dade moet dra.
Verwysingslys:
- Maatskappywet 71 van 2008
- FHI Cassim et al Contemporary Company Law (2012)
[1] Artikel 69(7) – (8) van die Maatskappywet 71 van 2008.
[2] Artikel 69(4) en 71(3) van die Maatskappywet 71 van 2008.
[3] Artikel 162(5) (a)-(f) van die Maatskappywet.
[4] FHI Cassim et al Contemporary Company Law (2012) 435 – 437.
[5] FHI Cassim et al Contemporary Company Law (2012) 438.
Hierdie is ‘n algemene inligtingstuk en moet gevolglik nie as regs- of ander professionele advies benut word nie. Geen aanspreeklikheid kan aanvaar word vir enige foute of weglatings of enige skade of verlies wat volg uit die gebruik van enige inligting hierin vervat nie. Kontak altyd u regsadviseur vir spesifieke en toegepaste advies. (E&OE)